AzPolonia :: Informator polonijny w USA :: Polacy w Arizonie :: Arizona Polonia :: Wiadomości, wydarzenia, ogłoszenia, forum

Z ultradźwiękiem na niedźwiedzia

Data wstawienia: 16 lutego, 2006

Gdy był studentem, zabawiał się w kawiarniach zjawiskiem rezonansu akustycznego: wystarczyło kawałkiem styropianu pociągnąć po krawędzi wilgotnej szklanki, by przy sąsiednich stolikach pękały kieliszki. Dziś Antoni Przychodzień, inżynier elektronik z Bielska-Białej, swoją wiedzę wykorzystuje przede wszystkim do konstrukcji własnego pomysłu odstraszaczy elektronicznych – głównie przeciwko pospolitym szkodnikom i owadom, ale niedawno trafił mu się nawet... niedźwiedź. Unikalność i skuteczność tych urządzeń sprawiły, że Przychodzień jest chyba najbardziej znanym obecnie polskim elektronikiem w Ameryce. Jego odstraszacze testowało laboratorium uniwersyteckie na Florydzie, pracowały w najbardziej zakomarzonej strefie świata nad Kanałem Panamskim, odstraszaczy kun i kretów nie mogą się nachwalić liczni amerykańscy farmerzy, a wspomniany niedźwiedź, regularnie plądrujący pasiekę pewnego kanadyjskiego pszczelarza, po zamontowaniu urządzenia przysłanego z Bielska, więcej nie wrócił...

Temat odstraszaczy zapoczątkowały w życiu bielskiego inżyniera... komary. W 1995 r., podczas urlopu, omal nie został zjedzony żywcem; wraz z żoną Ireną, także elektronikiem, postanowili coś wykombinować jeszcze na miejscu. Po dwóch dniach mieli gotowe dwa niewielkie urządzenia zasilane bateriami – wystarczyło położyć je obok siebie, by w promieniu trzech metrów nie pojawił się żaden komar. Tak rozpoczął się nowy rozdział w zawodowym życiu państwa Przychodzieniów – dziś absolutnych liderów jeśli chodzi o wymyślanie skutecznych zabezpieczeń przed najróżniejszymi szkodnikami.

Antoni Przychodzień podkreśla, że jego urządzenia są odstraszaczami – nie zabijają zwierząt, a jedynie trzymają je w odpowiedniej odległości od człowieka, jego domu, upraw, zbiorów lub spiżarni. Wszystkie są urządzeniami elektronicznymi, wykorzystującymi ultradźwięki. Jakiego rodzaju, wielkości i w jaki sposób emitowane – to właśnie wielka tajemnica inżyniera. Niejeden już konstruktor rozbierał te niepozorne czarne kostki, rozkładał ich budowę na części pierwsze, zestawiał takie same podzespoły i układy – i... nie działało. Tymczasem na odstraszacze zrobione przez Przychodzienia zamówienia płyną masowo nie tylko z Polski. Niedawno odwiedzili go amerykańscy biznesmeni – chcieli kupić licencję na produkcję. – Nie dogadaliśmy się, za to klientów indywidualnych z tamtej strony oceanu nieustająco mi przybywa – komentuje krótko inżynier.

Tajemnica Przychodzienia tkwi w jego ogromniej wiedzy o zwierzętach i ich obyczajach. Dopiero te dane, zestawione z dobranymi „pod szkodnika” ultradźwiękami, dają ów niepodrabialny jak dotąd efekt. Do zbudowania odstraszacza komarów wykorzystany został na przykład nietoperz. A raczej fakt, iż to on właśnie jest największym naturalnym wrogiem komarów; stanowią one dla niego pożywienie, więc dźwięk emitowany przed nadlatującego nietoperza zmusza je do panicznej ucieczki.

– Nietoperz posługuje się echolokacją, wysyła coś, co popularnie nazywamy falami radarowymi – tłumaczy inżynier. – Jeśli zatem znajdzie się częstotliwość pracy radaru nietoperza, wystarczy zrobić generator, który taką częstotliwość drgań nadaje. Ucieczkę przed tą częstotliwością komary mają w genach od pokoleń. Będzie musiało upłynąć wiele dziesiątków lat by komary uodporniły się na te odgłosy „sztucznych” nietoperzy. Wówczas trzeba będzie poszukać innego rozwiązania. Na razie jednak tego nie odróżniają.

Wmówić kretowi trzęsienie ziemi

Ultradźwiękami ogólnie określa się częstotliwość, której ucho ludzkie już nie słyszy. Granicę wyznaczyć trudno, bo jednemu człowiekowi słyszalność kończy się 10 tys. kiloherców, drugi usłyszy jeszcze 20 tys. Identycznie jest w przyrodzie: różne gatunki porozumiewają się na różnych częstotliwościach.

– Byłoby idiotyzmem ze strony natury, gdyby np. drapieżca i jego ofiara porozumiewał się w tych samych zakresach. I jaka konkurencja w zaproszeniu na ucztę – śmieje się inżynier. – Ucho człowieka jest względem dźwięków natury niemal bezradne – wystarczy nabyć coś, co w handlu nazywa się „urządzeniem do podsłuchiwania przyrody” (jest to aparat do odbioru ultradźwięków z transmisją na pasma słyszalne), a przekonamy się, że pozornie cichy, spokojny, kojący las jest nasycony takim wrzaskiem, że lepiej pójść na autostradę w godzinach szczytu.

Te obserwacje posłużyły do konstrukcji kolejnych odstraszaczy. Po komarach przyszła kolej na krety. Pierwszy klient, jaki trafił do Przychodzienia, był zupełnie zdesperowany; wypróbował już wszystkie znane sposoby, lecz jego ogród codziennie znaczony był nowymi kopcami. To dla niego inżynier skonstruował coś, co dziś produkowane jest seryjnie i rozchodzi się w ogromnej ilości egzemplarzy. Tym razem ultradźwiękiem mającym straszyć krety nie był odgłos innego zwierzęcia lecz... częstotliwość drgań zapowiadających trzęsienie ziemi. – Zrobiłem generator dużej mocy, na próbę. Po paru dniach w ogrodzie nie było jednego kreta. Wtedy wziąłem się za krety na poważnie – wspomina inżynier. – W sklepach były jakieś odstraszacze, ale kompletnie nieskuteczne, bo nie brały pod uwagę, że kret jest ślepy i głuchy. Za to świetnie odbiera drgania, co wykorzystałem ja. Gdy więc wypuściłem na rynek mój odstraszacz, długo nie nadążaliśmy z produkcją.

Kuny opanowują Polskę

W Polsce jak dotąd kuny spotykało się z rzadka i raczej na wsiach. Jednak od kilku lat można mówić o prawdziwej pladze: kuny nie tylko niszczą domy i poddasza, lecz masowo wręcz uszkadzają samochody, i to w samym środku wielkich miast. Są już nawet firmy ubezpieczeniowe, które uzależniają ubezpieczenie auta od założenia odstraszacza przeciwko kunom. – Kuna lubi ciepło – wyjaśnia inż. Przychodzień. – Gdy ktoś stawia auto wieczorem, z gorącym silnikiem, kuna przychodzi się grzać. A że ma siekacze, które musi ścierać, gryzie co tylko napotka. Jeśli są to części metalowe, nakrętki, itp., nikt nie zauważy. Lecz gdy przegryzie przewody elektryczne, paliwowe czy hamulcowe, jest już znacznie gorzej.

Jak inżynier poradził sobie z kunami? Tym razem dzięki pomocy... borsuka.

– Wiedziałem, że w dawnych polskich dworkach kuny były rzadkością, gdyż bardzo licznie występowały tam borsuki, hodowane głównie na sadło. A borsuk jest naturalnym wrogiem kuny; świetnie na nie poluje, choć zwierzęta te różnią się szybkością. Wykorzystałem fakt, że borsuk idący na polowanie wydaje specyficzny dźwięk. I mój odstraszacz to właśnie taki elektroniczny borsuk oparty na tym dźwięku; dla nas jest to ultradźwięk, bo ma częstotliwość nieco wyższą niż zakres słyszalności człowieka i obserwatorowi może wydawać się, że nic się nie dzieje. Efekt jednak jest: wielokrotnie obserwowano ślady kunich łapek na silniku i ślady jej bytności pod podwoziem, jednak zniszczeń nie było; kuna przyszła, ale została przepłoszona.

Trudniejsza jest walka z kuną w budynkach. Trzeba zabezpieczyć absolutnie wszystkie możliwe drogi wejścia do domu, a kuna potrafi chodzić nawet po ścianie. – Bywały przypadki, że kuny wyniosły ocieplenie spod całego dachu, na gniazda. Byłem w domu, gdzie właściciele musieli zdjąć dach i na nowo położyć całe pokrycie dachowe – wspomina inżynier. – Widziałem też dom, który trzeba było w całości zburzyć, bowiem ściany tak przesiąkły odchodami kun, że nie dało się pozbyć tego zapachu. To są przypadki skrajne, ale się zdarzają i pokazują, jak wielkim problemem może być plaga kun jaka wędruje już nie tylko przez Polskę, ale i Europę.

Ultradźwięki – broń groźna i... nieznana

Do podkreślania, że jego urządzenia nie robią krzywdy zwierzętom, skłania inżyniera m.in. obserwacja, jaką poczynił, konstruując niegdyś odstraszacze dla psów. Swego czasu wykonał taki odstraszacz z myślą o listonoszach, lecz próba wykonana na psie policyjnym, wycofywanym właśnie z służby, wprawiła go w przerażenie. – Po jednym kontakcie z ultradźwiękami z takiego urządzenia ten pies nie wykonał już żadnego polecenia, mimo iż był psem tresowanym – wspomina inżynier. – Co by zatem było, gdyby taki odstraszacz trafił w ręce przestępcy, który strzeli np. do psa policyjnego? To już jest broń, i dlatego postanowiłem, że nigdy nie będę robił odstraszaczy przeciw psom. Ultradźwiękami można zniszczyć, zabić, a zbyt mało jeszcze wiemy, by przewidzieć wszystkie konsekwencje posługiwania się nimi. Wiem, że Amerykanie robili swego czasu próby z wyburzaniem potężnych obiektów właśnie za pomocą ultradźwięków. Było to skuteczne – tyle, że przy okazji rozsypywały się budynki sąsiednie. Nie wymyślono bowiem dotąd sposobu na zamkniecie zasięgu.

Inżynier Przychodzień śledzi badania nad ultradźwiękami na bieżąco. Wie, że FBI używa czasem aparatury ultradźwiękowej do obezwładniania przestępców, jeśli ci nie mają przy sobie zakładników. Twierdzi jednak, że po takiej interwencji człowiek zostaje kaleką, na skutek nieodwracalnego uszkodzenia systemu nerwowego. W jakim jednak zakresie – nikt na razie tego nie wie. Nie ma „recepty” na bezpieczną dawkę ultradźwięku, bowiem organizm każdego człowieka jest inny. Przychodzień ma ostrożny stosunek nawet do ultradźwięków wykorzystywanych w medycynie, choć tam stosowane są maleńkie moce i wielkie środki ochronne. - Trudno dziś już znaleźć w tzw. krajach cywilizowanych dziecko, które urodziło się bez kilkakrotnego badania usg w okresie prenatalnym. Nie mamy żadnych dowodów, że z tego powodu rodzi się pokolenie w jakimkolwiek zakresie upośledzone, ale tak samo nie ma dowodów na to, że właśnie z tego powodu nie rodzą się, np. geniusze – mówi inżynier. – Nauka o ultradźwiękach jest jeszcze w powijakach.

Jak przestraszyć szopa pracza?

Niedawno Antoni Przychodzień otrzymał informację, że na zachodzie Polski pojawiły się... szopy pracze, gatunek dotąd w Polsce obcy. – Zostały przywiezione przez Amerykanów, jako... maskotki. – Najpierw jedna maskotka uciekła, potem druga – śmieje się inżynier. – Wkrótce ponownie zdziczały. A że szopy nie mają u nas naturalnych wrogów, a jedzenia jest dużo, więc rozmnażają się na potęgę. Jako pierwszy o ratunek poprosił mnie człowiek posiadający duże gospodarstwo, któremu szopy wyżarły zakopcowane na zimę ziemniaki. Będę myślał nad urządzeniem dla niego, jednak najpierw muszę poznać zwyczaje tych zwierząt.

Pomysłów i potrzeb jest jeszcze sporo. Zaawansowane są prace nad urządzeniem mającym odstraszać ptaki z lotnisk. W kolejce czekają przedsiębiorcy, którym wydry wyjadają ryby ze stawów hodowlanych. Jak na razie Antoniego Przychodzienia przechytrzyły tylko szpaki; najpierw nabrały się na odtwarzanie głosu jastrzębia, ale w końcu zorientowały się, że nigdzie nie widać drapieżnika. Dostały zatem makiety jastrzębi w postaci latawców (są właśnie testowane w okolicach Krakowa).

Ewa Dereń

Source: PAP